Rook: een nog grotere vijand dan gedacht

In 2019 hield de Brandweeracademie in samenwerking met Veiligheidsregio Utrecht en Brandweer Nederland een uitgebreid praktijkonderzoek in een leegstaand woon-zorgcomplex in Oudewater.
In dit complex hebben ze diverse praktijksituaties gesimuleerd om te kijken hoe rook zich gedraagt, hoe rook zich verspreid door ruimtes en welke risico’s daarbij naar voren komen.
Dat rookontwikkeling zeer gevaarlijk is, wisten we al. Maar hoe onzichtbare rook invloed heeft op de situatie, werd in dit onderzoek erg duidelijk. Lees het hieronder.

Terug naar het onderzoek.
Het doel van het onderzoek in Oudewater was vooral antwoord te krijgen op vragen als hoe verspreid rook zich bij brand in een gebouw met meerdere bouwlagen? Hoe kan deze rookverspreiding het beste beperkt worden? Welke inzet van de brandweer is het meest effectief? Deze laatste vraag parkeren we even. Onze taak vanuit de BHV organisatie zit vooral aan de voorkant bij de risicobeheersing en als het moet, ook tijdens de calamiteit.

Risicobeheersing
Wat blijkt uit het onderzoek en wat we ook al wel wisten is dat meubilair of synthetische materialen zorgen voor veel rookontwikkeling. Daar waar organische brandhaarden (bijv door hout) minder rook produceert, kan meubilair al zorgen voor een fatale situatie in 4-7 minuten.

Uit onderzoek is gebleken dat rook zich meer verspreid dan we ons realiseren.
Rook verspreid zich zowel verticaal als horizontaal. Zodra een deur van de brandruimte wordt geopend, belemmert dit direct de vluchtroute voor andere personen. De ruimte zal zich binnen enkele seconden vullen met rook en verstikkende irriterende gassen waardoor er levensbedreigende situaties ontstaan.
Zelfs als je de deur weer sluit van de brandruimte, zal er niet of nauwelijks verbetering ontstaan omdat de rook de ruimte al gevuld heeft. Tevens kan op deze manier de rook ook binnendringen in andere woningen. Dit kan via de kieren rondom een deur, maar zelfs ook door stopcontacten.
Een vluchtroute moet volgens het Bouwbesluit 2012 zo zijn afgestemd dat zelfredzame personen 30 seconden hun adem kunnen inhouden om door de vluchtroute te kunnen lopen naar een veiligere plek. Echter is dit in een situatie waarin de rook niet te dicht is.

Rookmelders kunnen een cruciale rol spelen in het tijdig detecteren van rook. Maar wanneer er in een brandruimte een rookmelder afgaat, wil dat niet zeggen dat andere ruimtes rookvrij blijven. Ondanks het feit dat sinds 1 juli 2022 ook in bestaande bouw een rookmelder verplicht is, zijn ze nog niet altijd optimaal geplaatst of in gebruik.
Het goed plaatsen en eventueel koppelen van rookmelders kan veel verbetering geven in het tijdig signaleren van rook. De vraag of dit de oplossing is, ligt wat genuanceerder. Dit heeft ook te maken met de verspreiding van rook naar naastgelegen brandruimte en verspreiding van niet zichtbare rook. Uit het onderzoek in Oudewater is gebleken dat niet zichtbare rook deels wel en deels niet dezelfde route aflegt als zichtbare rook. Dus ook waar geen rook zichtbaar is kunnen toch gevaarlijke gassen aanwezig zijn. Een CO melder zou een zeer welkome toevoeging zijn. Daarnaast is menselijk handelen in geval van rook en rookverspreiding altijd bepalend en situatie afhankelijk.

Handelen bij calamiteiten
Uit dit onderzoek is maar weer gebleken hoe belangrijk het sluiten van deuren is voor het voorkomen van rookverspreiding.
Houd wel in gedachten dat het sluiten van deuren rookverspreiding beperkt, maar helaas niet voorkomt of tegenhoudt. Rook gaat overal doorheen, als BHV’er dien je je hiervan bewust te zijn en daar naar te handelen.
Vanaf medio 2023 zullen wij daar in onze praktijktrainingen veel aandacht aan gaan besteden, zodat u als BHV’er goed beseft wat de risico’s zijn van rook.

Paul

Vragen over onze trainingen of benieuwd hoe wij met je mee kunnen kijken hoe de veiligheid bij jouw bedrijf is gewaarborgd?

Neem dan contact met ons op via info@velco.nl of bel naar onderstaand telefoonnummer